DIŞ TİCARETTE ÖDEME YÖNTEMLERİ
Dış ticarette belli başlı ödeme yöntemleri şu şekildedir;
- Mal mukabili (Cash Against Goods)
- Peşin (Advance payment / Prepayment)
- Vesaik Mukabili (CAD Cash Against Documents)
- Akreditif (L/C Letter of Credits)
- Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO Bank Payment Obligations)
Bunlara ek olarak kabul kredili ödeme yöntemi de sayılabilir, ancak kabul kredili ödeme başlıbaşına bir ödeme yöntemi olmayıp, poliçe kullanılması ile o ödeme yöntemi kabul kredili işlem olmuş olur.
Ülkemizde ve dünyada çok yaygınlaşamayan BPO Banka ödeme yükümlülüğü de halihazırda ülkemizde uygulanmamaktadır.
Diğer 4 ödeme yöntemine bakacak olursak;
Mal mukabili ödeme yöntemini Türkçe’de ‘veresiye’ sözcüğü ile tanımlarsak yanlış olmaz. Mal mukabilinde ithalatçı mal bedelini transfer etmeden ürüne kavuşmaktadır. Dolayısıyla ihracatçı açısından vadede mal bedelini tahsil edememek gibi bir sorun oluşabilir. İhracatçı vadede mal bedeli tahsilat riskini bertaraf etmek amacıyla poliçe, teminat mektubu, alacak sigortası, faktoring gibi enstrümanları kullanabilir.
Peşin ödeme mal mukabili ödemenin tam tersidir. Mal gönderilmeden, mal bedeli tahsil edilmiş olur. İthalatçının bedelini ödediği malı alamama, zamanında alamama, istenilen miktarda alamama ya da düşük kalitede alma gibi riskleri vardır. İhracatçı ise; sevkiyattan sonra tahsilatın sağlanamaması gibi bir riskten kurtulmuş olur.
Vesaik mukabilinde, ihracatçı yüklemeyi gerçekleştirip, ithalatçının malı gümrükten çekebilmesi için gerekli belgeleri, kendi bankası aracılığı ile karşı bankaya göndertir. İthalatçıya evrak teslimi, mal bedelinin tahsilatı ile gerçekleşmiş olur, yani ihracatçı mal bedeli tahsil edilmezse evrakın ithalatçıya teslim edilmeyeceğini bilir. Ancak bankaların rolü mal bedelini tahsil ederek, belgelerin ithalatçıya teslimi ile sınırlıdır. Akreditifte olduğu gibi evrak inceleme sözkonusu değildir.
Akreditif ise ithalatçı için amir bankanın (teyit varsa ayrıca teyit bankasının) geri dönülemez taahhüdünü sağlayan, şarta bağlı bir ödeme garantisidir.
İthalatçı;
- Akreditif şartları yerine getirilmedikçe bankasının ihracatçıya ödeme yapmayacağını bilir.
- Mal bedelini peşin ödemek yerine, malların sevkine kadar ödemeyi geciktirmiş olur.
İhracatçı;
- Akreditif şartlarına uygun hareket ettiği takdirde, akreditifi açan bankanın taahhüdüne sahip olmuş olur.
- Akreditif teyitli ise ayrıca teyit bankasının da geri dönülemez taahhüdü sağlanmış olur.
- Akreditif kullanan ithalatçı ve ihracatçıların ICC Milletlerarası Ticaret Odası’nın akreditife ilişkin kurallarını bilerek süreçleri yürütmesi büyük önem taşır.