BLOCKCHAIN TEKNOLOJİSİ VE KULLANIM ALANLARI
Merkeziyetsiz, şifrelenmiş, şeffaf yapı..
Güvenilir bir üçüncü taraf olmaksızın, taraflar arasında doğrudan işlem yapabilme olanağı..
Değiştirilemez kayıtların, taraflar arasında güvenli paylaşımı..
Sürekli gelişen ve evrilen bir teknoloji olan blockchain (blokzinciri) teknolojisi; 2009 yılında Bitcoin ile başlayan dijital para evresinden, 2013 sonrası Vitalik Buterin tarafından tasarlanan akıllı kontrat (smart contract) protokolü özelliği taşıyan Ethereum platformu, ve sonrasında da nesnelerin interneti (IoT-Internet of things) ve yapay zekadaki (artificial intelligence) kullanımları ile sanattan sağlığa, eğitimden yönetime, bankacılık, siber güvenlik, dijital kimlik gibi birçok yerde kullanım alanı bulmaktadır.
Bitcoinin kullanıma başlanmasından itibaren kriptoloji (şifre bilimini) kullanan kripto paraların listesine binlercesi eklense de batan projeler çokca olmaktadır. Aşırı volatiliteye (fiyatta yaşanan dalganlanmalar) sahip oldukları için yatırım aracı olarak değerlendirmek isteyenlerin çok dikkatli olması gerekir.
Ödeme aracı olarak ise; bankalar ve finans kuruluşları üzerinden çalışan mevcut sistemin aksine, aracıların ortadan kalkması, taraflar arasında para transferinin direkt olarak gerçekleşmesi ile hem şirketlerin hem de bireylerin işlem maliyetleri ve süreleri ciddi olarak azalacaktır.
Yine fon sağlayan ve fon talep edenlerin (mevduat sahibi ve kredi kullananların) banka ve finans kuruluşları aracılığı ile biraraya geldiği mevcut sistemin aksine, blokzincir teknolojisindeki aracısız yeni uygulamalar finansal işlemlere farklı bir boyut kazandırmaktadır. Artık kurumlar ve hatta Merkez Bankaları yeni nesil finansal hizmetlerle ilgili gelişmelerde blokzincirini kullanma yollarına bakıyorlar, birçok ülke Merkez bankası, dijital merkez bankası parası projelerini yürütmektedir.
Dış ticaret süreçlerinde çok fazla taraf yeralmaktadır, işte blokzinciri uygulamaları burada da hızlı, riskin minimize edildiği, güvenlikli, kağıtsız ve tüm hizmetlerin birarada olduğu bir yapı sunmaktadır.
Kamu yönetimi çok geniş bir alanı kapsamaktadır; vatandaşlık bilgi kayıtları ve yönetimi, doğum-ölüm bilgileri, gayrimenkul - menkul kayıtları, mahkeme kayıtları, adli kayıtlar, seçim - oy kayıtları, işletmelere dair kayıtlar ve veriler vs... Bu verilerin korunması ve saklanmasında güvenlik ana unsurlardan olmaktadır. Blokzincir teknolojisi örneğin seçim sürecinde seçmenlerin kaydı, kimliklerinin doğrulanması, oyların kaydedilmesi için kullanılabilir. Mevcut durum henüz ülke çapında bir oylamayı kaldıracak düzeyde olmamakla birlikte, ABD’deki birkaç küçük çaplı seçimlerde kullanılmış olan blokzincir teknolojisi, daha ileri yıllarda kuyruklar olmaksızın oy kullanma olanağı getirecektir.
Blokzincir teknolojisinin kişilerin sağlık verilerinin gerçek zamanlı izlenmesi, hasta klinik kayıtlarına erişim ile hasta bakımı ve rutin kontrollerinin yanısıra, acil durumlarda kişiye ait tıbbi kayıt ve ilaç kullanımı verilerine ulaşarak en doğru müdahalenin anında yapılabilmesi ve sigorta şirketlerinin ödemelerini kolaylaştırmak gibi fonksiyonları olacaktır. Yapay zekanın da birlikte kullanımı ile bu sektörde çok büyük değişimler yaşanacaktır.
Diploma, transkript ve sertifikaların temini, doğrulanması, korunması ve paylaşımı kriptolojiden yararlanılarak blokzincir platformunda gerçekleştirilebilmektedir. Diploma yada sertifikayı veren okul yada kurum savaş ve benzeri nedenlerle kapanmış olsa bile doğrulama yapılabilecektir, bilgiler güvenlikli bir biçimde blokzincirde saklanacaktır.
Emlak alım-satımlarındaki çok taraflı ve vakit alıcı süreçler akıllı sözleşmelerin blokzincir teknolojisinde kullanımı ile daha kolay ve daha az maliyetli bir hale gelecektir.
Blokzincir teknolojisinin yanısıra Nesnelerin İnterneti-IoT ve sensörlerin kullanıldığı akıllı şehir projelerinde ülkeler oldukça iddialı projeler geliştirmektedir. Dubai, Toronto, Tel Aviv, Oslo, Milano, Londra ve Stockholm gibi şehirler ilk akla gelenlerdir. Trafik ayarlamaları, şehir emniyeti ve güvenliği, akıllı otoparklar, akıllı ulaşım, akıllı enerji, akıllı bina gibi birçok başlığın bileşiminden oluşur. Anında müdahale ile acil durumlara da etkili bir şekilde çözüm bulunmuş olur.
Blokzincir teknolojisinin yapay zeka ve nesnelerin interneti gibi uygulamalarla birlikte kullanımıyla birçok sektörü dönüştürmesini, giderek artan projelerle izliyor olacağız.