DIŞ TİCARETTE BLOCKCHAIN UYGULAMALARI
Çok fazla tarafın rol aldığı dış ticaret süreçlerinde, blockchain uygulamaları hızlı, riskin minimize edildiği, güvenlikli, kağıtsız bir yapı sunmaktadır.
Bu anlamda, gerek mevcut işleyiş geliştirilerek, gerekse yeni enstrümanlar ortaya çıkartılarak sektörde pekçok proje yürütülmektedir. Yeni birçok proje geliştiriliyor olmakla birlikte maalesef yürütülmekte olan bazıları, yeterli işbirliğine ulaşamadıkları için çalışmalarını durdurdu. Örneğin lojistik sektörünün en büyük projesi TradeLens, teknoloji şirketi IBM ve nakliye şirketi Maersk tarafından yürütülmekteydi; liman ve terminaller, gümrük müdürlükleri, nakliye ve lojistik şirketleri gibi pekçok sektörden 100’den fazla kuruluşu bünyesinde bulundurmaktaydı (Hollanda, Singapur, Avustralya, Suudi Arabistan ve Peru’daki gümrük müdürlükleri, Hong Kong’daki Modern Terminaller, Rotterdam Limanı gibi..)
Hyperledger fabric altyapısı üzerinde çalışan IBM blockchain platformu olan bu proje ile;
Nakliye ve lojistik tarafında, nesnelerin interneti ile sıcaklık kontrolü ve konteyner ağırlıkları gibi konuları takip eden sensör verilerinin kullanımı, liman işletmecilerinin konteyner takibini kolaylıkla yapar hale gelmesi ve kağıt ortamından dijital ortama taşınmasıyla süreçlerin daha doğru, daha hızlı ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesi üzerine çalışılmaktaydı. Proje ile dış ticarette kullanılan onlarca belge standardize edilerek dijital işleyişi sağlanmıştır.
Dünyada tedarik zinciri projelerinin yanısıra finansman tarafında da oldukça büyük projeler yürütüldü/yürütülmekte. Blockchain tabanlı ticaretin finansmanı (trade finance) amaçlı oluşturulan; Contour (Letter of Credit Network), Marco Polo, WeTrade, India Trade Connect, Komgo bunlardan bazıları..
Bu platformlardan bir kısmı, pandeminin de etkisiyle dünya çapında gerekli işbirliği ve fonun sağlanamaması gibi nedenlerle çalışmalarını durdurdu. Buradaki durum teknoloji ile ilgili değil; yani blockchain teknolojisi teknik olarak dış ticaret süreçlerine çözüm olabilecek bir teknoloji. Nitekim bazıları farklı ortaklık ve yönetim yapıları ile faaliyetlerine devam etmektedir.
Ülkemizde ticaretin finansmanı tarafında İş Bankası, blockchain teknolojisiyle dış ticarette verilerin eşleşmesi koşuluna dayandırılarak ödeme garantisi veren ilk Türk bankası olmuş ve işlem Mayıs 2020’de Marco Polo Platformu üzerinden Commerzbank ile gerçekleştirilmiştir. 2. pilot işlem de makine parçası ithalatı için yine Commerzbank üzerinden Kasım 2020’de gerçekleştirilmiştir devamında, 2021 yılında yine Commerzbank ile ilk canlı dış ticaret işlemi gerçekleştirilmiştir.
Belgelerin dijitalleştirilmesine yönelik çalışan kuruluşlarda ise durum farklı; EssDocs’un çıkarttığı elektronik konişmento (eB/L) ilk olarak HSBC ve BNP Paribas tarafından kullanılmış, platforma entegre edilen ikinci eB/L sağlayıcısı ise Bolero olmuştur. Kıymetli evrakların dijital ortamda sunulmasına imkan veren dünyadaki hukuksal gelişmelere paralel olarak bu alanda birçok çalışma ve işbirliği devam ettirilmektedir. Ülkemizde ve dünyada konşimentonun dijital kullanımı (e B/L) üzerine çalışma yapan pek çok taraf bulunmaktadır.
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı finansmanıyla T.C. Ticaret Bakanlığı ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (AİKB / EBRD) tarafından ‘İhracat Sürecinin Blockchain Teknolojisi ile (Ülke içinde ) Uçtan Uca Tasarımı Teknik İşbirliği Projesi’ gerçekleştirilmiştir.
e-Devlet’te blokzincir tabanlı giriş sistemi ile dijital kimlik ve e-cüzdan uygulamasına çalışılmaktadır.
Bu örneklere her geçen gün yeni projeler eklenmektedir. Özetle ulusal ve uluslararası anlamda birçok firma ve kuruluş, blokzincir tabanlı uygulamaları geliştirmeye çalışmakta biz de heyecanla bu gelişmeleri takip etmekteyiz.